پیامد کاربرد برخی از بهسازهای آلی در خاک بر بخش¬های کربن آلی آن

افزایش درون داد کربن آلی با افزودن کودهای آلی به خاک یک راه برای بهبود دادن ویژگی¬های زیستی، شیمیایی و فیزیکی خاک و نگهداشت کربن است. کاربرد پلی اکریل آمید آنیونی همانند یک بهساز آلی به تنهایی و یا همراه با مواد¬آلی، کیفیت خاک را بهبود می بخشد. هدف از این پژوهش بررسی پیامد کاربرد مانده های گیاهی و پلی اکریل امید آنیونی بر فراوانی¬های ریزجانداران و برخی از ریخت¬های گوناگون کربن آلی خاک بود. نمونه¬برداری خاک¬های با بافت سبک و سنگین از لایه 30 سانتی متری رویی دو زمین کشاورزی در همدان (شمال غربی ایران) انجام شد. خاک ها با مانده¬های یونجه و گندم آسیاب شده و گذر یافته از الک 2 میلی متر در نسبت های صفر و 50 گرم کود در یک کیلوگرم وزن خشک خاک تیمار شدند. نمونه¬ها به رطوبت گنجایش کشاورزی رسانده شد، و ظروف در آزمایشگاه در تاریکی نگهداری شد. سپس در زمان¬های 1، 5، 10، 20، 30، 45، 60، 75 و 90 روز نمونه-برداری از خاک¬ها انجام شد و داده¬های بدست آمده برای هر بازه زمانی جداگانه آزمون شدند. برای آزمون آماری داده¬های بدست آمده از هر خاک، از آزمایش فاکتوریل با طرح کاملا تصادفی بهره¬گیری شد. مانده های گیاهی و پلی اکریل امید در سه تکرار آزمون شدند. یافته¬های این پژوهش نشان داد که کاربرد کودهای آلی و پلی اکریل آمید ویژگی¬های بیولوژیک هر دو خاک سبک و سنگین را دگرگون کرد. فراوانی باکتری¬ها، اکتینومیست¬ها، قارچ¬ها و تنفس پایه و برانگیخته خاک با کاربرد مانده¬های گیاهی افزایش یافت. در هر دو خاک فراوانی باکتری¬ها و اکتینومیست¬ها در زمان¬های نخست نمونه¬برداری (1 تا 5 روز) در خاک¬های تیمار شده با غلظت¬های بالاتر پلی اکریل امید کمتر بدست آمد. اگر چه، در خاک با بافت سنگین، کاربرد پلی اکریل امید پیامد سودمندی بر فراوانی قارچ¬ها نداشت، ولی در خاک با بافت سبک در کاربرد پلی اکریل امید با غلظت¬های بیشتر فراوانی قارچ¬ها بالاتر بود. در خاک با بافت سنگین در همه زمان¬ها، پیامد کاربرد پلی اکریل امید بر اندازه تنفس پایه و برانگیخته خاک چشم¬گیر نبود هر چند در خاک سبک کمی تنفس پایه خاک را افزایش داد. در هر دو خاک، با گذشت زمان، همه کربن آلی و کربن آلی بخش هم اندازه شن کاهش یافت، اما بخش کربن هم اندازه رس + سیلت با گذشت زمان افزایش یافت. در هر دو خاک همه کربن آلی، کربن آلی بخش هم اندازه شن و بخش کربن هم اندازه رس+سیلت، با افزودن مانده¬های گیاهی به خاک افزایش یافت. در خاک با بافت سنگین، پلی اکریل امید پیامد چشم گیری بر همه کربن آلی و کربن آلی در بخش هم اندازه شن و بخش هم اندازه رس + سیلت نداشت، ولی در خاک با بافت سبک مایه بهبود کربن اندوزی در خاک شد. چگالی بخش بندی نشان داد که، در هر دو خاک، افزودن مانده¬های گیاهی به ویژه پس از بکارگیری مانده گندم، ماده¬آلی در بخش سبک و کربن آلی در بخش سنگین را به گونه چشم¬گیری افزایش داد. پلی اکریل امید زمان ماندگاری ماده آلی بخش سبک را در خاک سنگین افزایش داد، اما در خاک سبک این پیامد دیده نشد. میانگین وزنی قطر خاکدانه¬ها در هر دو خاک، با افزودن مانده¬های گیاهی به گونه چشم¬گیری افزایش یافت که این پیامد سودمند در تیمار کاه گندم با ویژگی¬های زیستی بهتر، بیشتر بود. در هر دو خاک دیده شد که در خاک بدون مانده گیاهی، کاربرد پلی اکریل آمید مایه افزایش میانگین وزنی قطر خاکدانه¬ها شد. دربرابر آن در خاک سنگین، در تیمارهای کاه گندم و کاه یونجه، کاربرد پلی اکریل آمید پیامد زیانبار و چشم¬گیری بر میانگین وزنی قطر خاکدانه¬ها داشت. این پیامد زیانبار کاربرد پلی اکریل آمید در خاک سبک در تیمارهای کاه گندم و کاه یونجه بر میانگین وزنی قطر خاکدانه¬ها دیده نشد. درصد رس پخش شونده در هر دو خاک، در تیمار شاهد بیشترین و در تیمار مانده گندم کمترین بدست آمد. در هر دو خاک با افزایش در اندازه پلی اکریل آمید بکار رفته، درصد رس پخش شونده به اندازه چشم¬گیری کاهش یافت. یافته¬ها در هر دو خاک نشان داد که، دگرگونی در درصد رس پخش شونده وابستگی نزدیکی با دگرگونی میانگین وزنی قطر خاکدانه¬ها داشت.